4 Temmuz 1961 yılında Trabzon’un Çaykara ilçesi Şahinkaya köyünde doğan Mehmed Özçay ilk ve orta tahsilini 1980’de Gerede’de tamamladı. 1986’da Erzurum Atatürk Üniversitesi İlâhiyât Fakültesi’nden mezun oldu. 1982’de orada tanıştığı Erzurum’lu hattat Fuad Başar’dan sülüs ve nesih hatlarını meşketti ve 1993’te kendisinden icazet aldı. 1986’da İstanbul’a gelerek M. Uğur Derman’la tanıştı. Bu tanışmayla başlayan ve hiç bitmeyecek olan hoca-talebe münasebeti onun hat zevkını, bilgi ve ufkunu genişletmesine vesile oldu.

İslâm Tarih San’at ve Kültür Araştırma Merkezi’nin (IRCICA) düzenlediği milletlerarası hat yarışmalarının ilk ikisine (1986 ve 1989) katılan Özçay bu müsabakalarda başta sülüs-nesih dalında birincilik olmak üzere muhtelif dallarda altı ödül kazandı. 1986’da yazmaya başlayıp 1991’de tamamladığı ve 1992’de ilk baskısı yapılan mushafının onun bilhassa nesih hattını ilerletmesinde ve hat san’atını bir meslek olarak icra etmesinde önemli bir yeri vardır. Birçok eserinin san’at baskılarını gerçekleştiren Özçay yirmi beş yıllık sanat hayatından seçtiği eserlerini 2007 yılında Arapca “Nur-u Aynî” ve İngilizce “Spoken by The Hand Heard by The Eye” adlarıyla iki albüm kitab halinde neşretti. Hat sanatıyla ilgili birçok ilmi yayına gerek çektiği fotoğraflarıyla ve gerekse teknik hususlardaki tecrübeleriyle katkıda bulundu.

Milletlerarası birçok hat yarışmasında juri üyeliği ve danışmanlığı devam eden Özçay, yurt içi ve yurt dışında birçok sergiye iştirak etti.
1996 Kuveyt “Kâzıma İslam Kültür Festivali”, 
1997 Tahran “İslam Dünyası Hat Festivali”,  
1999 Milletlerarası Riyad “Hat Sergisi”,
1999 Milletlerarası Tunus “Arap Hattı Günleri”,
2000 Milletlerarası Tahran “Kur’an-ı Kerim Sergisi”, 
2001 Tunus “Millî Hat Festivali”, 
2003 Tokyo “Hat Sergisi”, 
2003 Doha “Salam & Calligraphy”, 
2004 Sharjah “Milletlerarası Hat Biyenali”,
2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2010, 2012, 2015 ve 2017 Dubai “Milletlerarası Hat Sergileri”,
2008 UAE Emirates Trough Arab Eyes,
2008 III. Kuveyt Milletlerarası İslam San’atları Kongresi,
2010 Katar Milletlerarası Hat Sergisi,
2012 “Hulum Fares” İstanbul,
2011 Medine Milletlerarası En İyi Kur’an Hattatları Buluşması,
2014 İstanbul “Uluslararası Hat Sanatı Buluşması”,
2014 Sharjah Milletlerarası Hat Bienali,
2017 Beyrut Amerikan Üniversitesi Milletlerarası Hat Sergisi ve Sempozyumu,
2018 Istanbul Yeditepe Biyenali,
2018 İstanbul Yıldız Holding Esma-i Nebi Sergisi,
2018 Uluslararası Riyad Sanat Fuarı MISK
sergileri bunlardandır.

İlk şahsî sergisini kardeşleri Osman Özçay ve Fatma Özçay’la birlikte Mayıs 1996’da İstanbul’da Yıldız Sarayı’nda açtı. Daha sonra 1998’de İstanbul’da Milli Kültür Vakfı, Kasım 1998’de Katar-Doha, Aralık 1998’de Abu Dhabi, 1999’da Sharjah ve 2003’de Dubai’deki “Özçay”, 2017’de Abu Dhabi Uluslararası Kitap Fuarı “Özçay” hat sergilerini gerçekleştirdi.

Oluşturduğu hattat ekibiyle beraber iki yıllık bir çalışmayla 2015 yılında tamamladığı Kral Abdullah Mekke Harem-i Şerif Genişletme Projesinin hatlarını yazdı. Mart 2018’de kendisine Süleyman Demirel Üniversitesi tarafından fahri doktora ünvanı verilen Özçay 8 Ekim 2018 tarihinde T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu üyeliğine atandı.

Bilhassa celî yazılarında kullandığı renkli ve şeffaf mürekkeblerle bütün kalem hareketlerini ortaya çıkararak eserlerine yeni bir boyut kazandırmış; ilk defa uyguladığı celî sülüs ve celî nesih renkli karalamalarla da klasik karalama geleneğine yeni ve farklı bir tarz ilave etmiştir. Renkli ve şeffaf mürekkebleri klasik Osmanlı hat geleneğinde ilk defa kullanarak yeni bir dönemin öncülüğünü yapmış, bilgi ve tecrübelerini yetiştirdiği talebelerine aktararak onların yetişmesine özen göstermiştir.

Seyahat etmeyi, tabiatı müşahede etmeyi seven ve amatör olarak fotoğraf sanatıyla da ilgilenen Mehmed Özçay’ın yurt içi ve yurt dışındaki muhtelif müze, koleksiyon, ve camilerde celî sülüs, sülüs, nesih, icâze ve celî dîvânî hat nevîleriyle yazdığı yüzlerce eseri bulunmaktadır. 

Mehmed Özçay, who was born on 4 July 1961 in the Şahinkaya village of the Çaykara district in Trabzon, completed his primary and secondary education in 1980 in Gerede. He graduated from the Faculty of Theology at Erzurum Ataturk University in 1986. He studied the Thuluth and Naskh scripts with calligrapher Fuad Başar from Erzurum whom he met there in 1982 and received his ijazah (license) from him in 1993. In 1986, he arrived in Istanbul and met with M. Uğur Derman. This meeting marked the beginning of their unending teacher-student bond which contributed to fostering his appeal for calligraphy and to broadening his knowledge and horizons.

Özçay participated in the first two international calligraphy competitions held by the Research Centre for Islamic History, Art and Culture (IRCICA) winning six awards in a variety of categories and most notably the first prize in the category of Thuluth-Naskh scripts. He completed his copy of the Holy Quran in 1991, which he had begun in 1986, and published his first copy in 1992. This manuscript of the Quran was a significant milestone especially since it facilitated his progress in the Naskh script and played a pivotal role in encouraging him to adopt calligraphy as a profession.

Furthermore, Özçay who had published print reproductions of many of his works, also compiled two albums in 2007, featuring select pieces spanning twenty-five years of his art career; “Nuru ‘Ayni” in Arabic and “Spoken by the Hand Heard by the Eye” in English. Moreover, within the field of calligraphy, he contributed with his experience to numerous scholarly publications with photographs he had taken and his expertise on technical aspects of the art.

Özçay, who continues to serve as a jury member and consultant in numerous international calligraphy competitions, has participated in many domestic and international exhibitions.

Among these exhibitions are the following:

• Kazma Islamic Culture Festival, 1996, Kuwait
• Islamic World Calligraphy Festival, 1997, Tehran
• International calligraphy exhibition “Wonders of Arab Calligraphy”, 1999, Riyadh
• International “Arab Calligraphy Days”, 1999, Tunisia
• International “Holy Quran Exhibition”-2000, Tehran
• “National Calligraphy Festival”, 2001, Tunisia
• “Calligraphy Exhibition”, 2003, Tokyo
• “Salam and Calligraphy”, 2003, Doha
• “International Calligraphy Biennial”, 2004, Sharjah
• “International Arabic Calligraphy Exhibitions” held in 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2010, 2012, 2015 and 2017, Dubai
• Emirates Through Arab Eyes, 2008, UAE
• 3rd Kuwait International Islamic Arts Congress, 2008, Kuwait
• Qatar International Calligraphy Exhibition, 2010, Qatar
• International Most Famous Quran Manuscript Calligraphers’ Convention, 2011, Madinah
• “Hulum Fares”, 2012, Istanbul
• “International Gathering on the Art of Calligraphy”, 2014, Istanbul
• “International Calligraphy Biennial”, 2014, Sharjah
• “Beirut American University International Calligraphy Exhibition and Symposium”, 2017, Beirut
• Yeditepe Biennial, 2018, Istanbul
• Yıldız Holding Asma-i Nabi Exhibition, 2018, Istanbul
• International Riyadh Art Exhibition MiSK, 2018, Riyadh

Özçay held his first solo exhibition together with his siblings Osman Özçay and Fatma Özçay in May 1996 in Yıldız Palace, Istanbul. Later, “Özçay” calligraphy exhibitions were held in National Culture Foundation in Istanbul in 1998, in Qatar-Doha in November 1998, in Abu Dhabi in December 1998, in Sharjah in 1999, in Dubai in 2003 and in Abu Dhabi International Book Fair in 2017.

After two years of rigorous work together with the calligraphy team that he formed, he wrote the calligraphies for the King Abdullah Makkah Masjid al-Haram Expansion Project which he completed in 2015. In March 2018, Özçay received an honorary doctorate degree from Suleyman Demirel University and was appointed as a member of the Turkish Presidential Council of Culture and Arts Policies.

He added a new dimension to his works, especially in the Jali scripts, by utilizing coloured and transparent ink and thus revealing and highlighting all the pen movements. He introduced an innovative and unique style into the karalama (scribble) tradition when using coloured scribble in the Jali Thuluth and Jali Naskh scripts for the first time ever. Özçay pioneered a new era by using coloured and transparent inks in the classical Ottoman calligraphy tradition. He is dedicatedly conveying his expertise and knowledge to his students in order to nurture future generations of calligraphers.

Özçay who loves to travel, witness nature and who also has an interest in the art of photography has hundreds of works in the Jali Thuluth, Thuluth, Naskh, Ijazah and Jali Diwani scripts featured in various museums, private collections and mosques both within Turkey and abroad.